İyi Bir Literatür İncelemesi Yayını İçin Sorulması Gereken Sorular ve Püf Noktalar
Önceden yayınlanmış ve hakkında önemli miktarda çalışma bulunan bir araştırma konusu öneriniz olduğunda, iyi bir literatür inceleme yayını yapma olasılığınız oluşur. Bu durum bazen göz korkutucu bir görev gibi görünebilir, çünkü çok fazla alıntı içerecek ve çok sayıda kitap ve makaleyi ele almanız gerekecektir. Böylesi bir durumda sakın korkmayın. Bu yazımız size iyi bir literatür incelemesi yayını yazmanız için bilmeniz gereken çeşitli püf noktalarını gösterecektir.
Literatür incelemesi yayını nedir?
Literatür incelemesi veya literatür taraması olarak bildiğimiz yayın türü belirli bir işleve hizmet eder ve oldukça kapsamlı ve bol referanslı uzun bir araştırma makalesidir. Bir literatür taraması yayını yapmak için incelemenizi son on yılla sınırlandırarak zamandan tasarruf etme eğiliminde olabilirsiniz, ancak bu kritik bir başarısızlık noktası olabilir. Hatta yayınınızı inceleyecek hakemler tarafından sadece belirli yayınları referans olarak kullandığınız için bir olumsuzluk olarak size geri gelecektir. Bu noktada, sadece belirli yıldaki veya dergideki yayınları kullanmak yerine olabildiğince derinlemesine bir araştırma ortaya koymanız gerekmektedir.
İyi bir literatür taraması yayını oluşturmak için neler yapılmalıdır?
Burada en başı çeken püf nokta yapacağınız hazırlık çalışmalarıdır. Yarım milyardan fazla aktif web sitesi ve arama için yüz milyonlarca giriş içeren akademik veritabanlarını incelemeniz için yeterli hazırlık, yalnızca doğru ve ilgili verileri yakalamanızı sağlamakla kalmaz, aynı zamanda en değerli kaynağınızı yani zamanınızı boşa harcamamak için de önemlidir. Bir diğer önemli nokta seçeceğiniz anahtar kelimelerdir. Literatür incelemenizin başarısı, bilimsel anahtar kelime aramanızı ne kadar iyi planladığınıza ve iyileştirdiğinize de bağlı olacaktır. Çünkü literatür taramasının bir süreç olduğunu lütfen unutmayın. Düşündüğünüz konulardaki önde gelen veya klasik araştırmalardan bazılarını gözden geçirerek oldukça uzun bir anahtar kelime listesi geliştirebilirsiniz. Ancak, özellikle araştırmanızı oluşturmayı planladığınız araştırmada bir boşluk arayışındaysanız, “uzun” otomatik olarak kapsamlı anlamına gelmez. Burada kapsam da önemli olmaya başlamaktadır.
Bir literatür incelemesi yazmanın amacı, araştırmanızda yetkin olduğunuzu doğal olarak belirtmek ve ortaya koymaktır. İşte bu sahip olduğunuz yerleşik güvenilirlik olmadan, zaten araştırma bulgularınız bazı temel metodolojilere dayanan görüşlerinizden ibaret olacaktır ve hakemler tarafından eksik bulunacak ve büyük ihtimalle bir şekilde reddedilecektir. Yetersiz dayanaklarla yürütülen ve derinlemesine yapılamamış bir bilimsel literatür incelemesi yayını, ortaya koyduğunuz araştırma teziniz her ne kadar güçlü bile olsa bu dört kolay adımda yok edebilir:
- Bu çalışmayı yapabilmek için arka planda yaptığınız derin ve geniş kapsamlı çalışmalar bütününü karşı tarafa ifade edemezseniz, bir araştırmacı olarak gelecekteki çalışmaları da önerecek güvenilirliğinizi ortadan kaldırmış olursunuz.
- Mevcut literatür malzemesinin derinliğini ve genişliğini iyi bir şekilde haritalandırmadıysanız, yani bir diğer deyişle çalışmanızın temeli olarak sunmak istediğiniz malzemeleri iyi birer yapı taşı olarak kullanamazsanız; ikna edici ve güçlü bir makale yapısı geliştirmeniz oldukça zordur.
- Materyalinizin kapsamlı bir özetini eğer dikkat çekici bir güçlükte yazamadıysanız ve karşı tarafa etkileyici bir biçimde sunamadıysanız, önerdiğiniz araştırmanızın konumunu ve gücünü haklı göstermek oldukça zor bir hale gelecektir. Bu durumun önüne geçebilmek için şu sorulardan hangisine yanıt verebiliyorsunuz? Mutlaka belirtmeniz çalışmanızı güçlü kılacaktır.
- Çalışmanız ile tanımlanmış bir boşluğu dolduruyor musunuz?
- Başka birinin çalışmasındaki tanımlanmış zayıflıkları ele alıyor musunuz?
- Mevcut bir çalışmayı sadece daha geniş bir biçimde mi ele alıyorsunuz? Yani sadece örnekleri ve referans sayısını mı arttırıyorsunuz?
- Mevcut bir yayını farklı bir bakış açısı ile yeni bir çalışma kapsamına sokarak mı genişletiyorsunuz?
- Literatür incelemesi makaleniz olabildiğince kapsamlı değilse, önceden yayınlanmış herhangi bir materyali eleştirmeye çalışırken oluşturmaya çalıştığınız içeriği de tümden kaybedebilirsiniz. Sonuçta yine başarısız bir durumla karşılaşmak olasıdır.
İyi bir bilimsel literatür incelemesi yayını yazmak için, öncelikle, esaslı bir akademik araştırmanın yürütülmesinde oynadığınız büyük rolü net bir şekilde anlamanız ve kabul etmeniz gerekir. Diğer bir yandan, makalenizin sahip olduğu içerik çok önemlidir. Sormanız gereken sorulardan biri de şudur: Araştırma projeniz genel bilgi kitlesine nerede uyuyor ve hangi eksiği kapatıyor? Ardından, bu araştırma alanında geçerli olan temel kavramları ve değişkenleri belirlemeniz faydalı olacaktır. Bu kavramlar ve değişkenler arasındaki ilişkileri geniş bir biçimde tanımlayıp daha fazla araştırmanın mevcut literatürdeki ihtiyaç olduğunu açıkça belirlemeniz de gerekiyor. Bu ilişkiler çeşitli literatür tutarsızlıkları, kanıt eksikliği, daha fazla geliştirme için farklı fırsatlar veya alternatif metodolojilerin önerilmesi olabilir.
Literatür incelemesi yayınınızın önemi nedir?
Bir literatür incelemesi yayınında önemli olan şey gözden geçirilen ve referans gösterilen materyal miktarını en üst düzeye çıkarmakla ilgili değildir. Ayrıca önerdiğiniz konunuzla ilgili “her şeyi” okumak da önemli değildir. Zaten bu durum bazı araştırma konuları için fiziksel olarak imkansızdır. Bunların yerine, önemli olan, materyalin makale konunuzla alaka düzeyidir. Buna odaklanın ve bu materyali analiz etmek için mantıksal bir çerçeve belirleyin. Bu çerçeve içinde mantıklı ilişkiler geliştirin ve incelemenizi, araştırmacı, konu veya kronolojiye göre zayıf olmayan bağlantılar etrafında düzenleyin. Bir başka püf nokta da yayını oluştururken oldukça fazla alt başlıklar oluşturmak ve bu başlıkların içini doldurmaktır. Bu sayede daha hızlı ve ilişkiden kopmadan ilerleyebildiğinizi anlayacaksınız.
Asla taklit etme ve kopyalama girişiminde bulunmayın
Literatür incelemesi yayınınızı oluştururken yalnızca gerçekten okuduğunuz ve konuyla ilgili materyali kaynakçanıza ekleyin. Kısa yoldan sayıca kabarık bir kaynakça oluşturmak için ve hakemlere pozitif bir imaj yaratmak için lütfen bir başkasının makalesindeki kaynakçayı kesip kendi yayınınıza yapıştırma girişiminde bulunmayın. Bu girişim daha sonra sizin karşınıza olumsuzluklar olarak mutlaka geri gelecektir. Bu durum özellikle sözlü bir savunma yapmanız gerektiğinde veya belirli bir makale hakkındaki düşünceleriniz bizzat tarafınıza sorulduğunda yaptığınız etik dışı hareket doğal olarak anlaşılacaktır ve gelecekteki diğer araştırma potansiyelinizi zedeleyecektir. Ayrıca unutmayın ki sadece bir tez veya konferans makalesi okumak da yetersizdir. Yeni oluşturmaya çalıştığınız literatür taraması yayınınızda bir kaynak olarak sadece okuyup geçtiğiniz referanslar da kaynakça sayılamaz. Her bir referansınızı eleştirmelisiniz; bu yayın ne işime yaradı veya yaramadı, ben olsaydım neyi farklı yapardım? Derinlemesine ele alınmış her bir referans sağlam bir yolda ilerlediğinizin kanıtı olacaktır.
İyi bir yayın oluşturmak bir bütünü anlamlandırmakla ilgilidir
Öyle bir yayın yazmalısınız ki yayınınızı okuyan her araştırmacı, çalışmanızın mevcut yayınlanmış çalışmalarla nasıl uyuştuğunu okurken hissetmeli ve konuyu da tam olarak anlayarak literatür taramanızın sonuna dek ulaşmalı. Çünkü siz konuya hakim bir profesyonel kişi olarak bir bütünü ele almalı, onu anlamlandırmalı, parçalara bölmeli ve daha kolay sindirilmeye hazır hale getirmelisiniz. Özetle, tanımlanmış bir boşluğu doldurmaya çalışmalısınız ve tanımlanmış bir eksikliği gidermeyi önermelisiniz.
Yazdıktan sonra tekrar tekrar sonuçsuz bir araştırma özetini gözden geçirmelisiniz. Yerleşik bir teoriye meydan okuyabilir ve onu farklı bakış açıları ile geliştirebilirsiniz. Sınırlı bir çalışmayı daha ayrıntılı olarak geliştirirseniz eğer okuyucular bundan daha çok fayda sağlamış olurlar. Okuyucunuz sizden önce yapılmış çalışmalar ile ilgili olarak ne yaptığınızı net bir biçimde anlayamazsa, bu demek oluyor ki literatür incelemeniz hem bağımsız bir akademik çalışma parçası olarak hem de genel çalışmanız için bir yapı taşı olarak başarısız olmuştur. Bunun önüne geçebilmek için lütfen yazımız içindeki püf noktalarına dikkat ediniz.